سومین ژئوپارک ایران ثبت جهانی شد

به گزارش پایگاه خبری گیلان پیشرو؛  علیرضا امری کاظمی، ارزیاب و عضو شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو  اعلام کرد: دقایقی پیش (پنجشنبه ۱۷ آذرماه ۱۴۰۱) ژئوپارک طبس به عنوان سومین ژئوپارک جهانی ایران، رأی مثبت شورای عالی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو را دریافت کرد.

ارزیاب بین‌المللی ژئوپارک‌های جهانی یونسکو و مشاور ژئوپارک طبس در آذرماه سال ۱۴۰۰ از ارسال پرونده درخواست عضویت ژئوپارک طبس در شبکه‌های ژئوپارک‌های جهانی یونسکو پس از چهار سال آماده‌سازی زیرساخت‌های ژئوسایت‌ها و آموزش، خبر داده بود.  

به گفته امری کاظمی؛ حکم تنفیذ ژئوپارک طبس پس از تایید هیات اجرایی یونسکو در بهار صادر می‌شود.

مطالعات ژئوپارک طبس از سال ۱۳۸۹ آغاز شده است، این ژئوپارک با مساحت ۲۲ هزار و ۷۷۱ کیلومتر مربع دارای ۳۹ ژئوسایت است که جذابیت‌های زمین‌شناختی فرهنگی و طبیعی قابل توجهی را در خود دارد و یکی از مراکز مورد توجه خاص زمین‌شناسان ایران و جهان است.

ژئوپارک طبس در شمال غربی استان خراسان جنوبی و در مسیر ارتباطی جنوب و غرب به شرق و شمال شرق ایران، در منطقه‌ای با اقلیم بیابانی همراه با آب و هوای گرم و خشک قرار دارد. این ژئوپارک سه بخش مرکزی، دیهوک و دستگردان را در بر می‌گیرد. تنوع بالای پدیده‌های کم‌نظیر زمین‌شناسی موجب شده تا این منطقه در میان زمین‌شناسان به «بهشت زمین‌شناسی ایران» مشهور شود.

در این ژئوپارک، سیر تحولات کره زمین از بیش از ۵۴۰ میلیون سال پیش (پرکامبرین) تا حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش (اوایل کرتاسه) را بدون کمترین وقفه زمانی می‌توان مشاهده کرد، در حالی که توالی‌های دوران اول زمین‌شناسی (پالئوزوئیک، ۵۴۰ تا ۲۵۰ میلیون سال پیش) آن در ایران و غرب آسیا بی‌نظیر است. (وب‌سایت ژئوپارک طبس)

ژئوپارک طبس در کنار جایگاه مهم در زمین‌شناسی ایران، ظرفیت‌های زیست‌محیطی، تاریخی و فرهنگی را نیز در خود جای داده است. باغ تاریخی گلشن به عنوان نمونه‌ای شاخص از باغ‌های ایرانی با قدمتی حدود ۲۵۰ سال، امامزاده حسین ابن موسی الکاظم برادر امام رضا (ع)، ارگ کهن طبس، سد کهن کریت، طاق شاه عباسی، کال جنی و کال سر در، از جمله مهم‌ترین داشته‌های این ژئوپارک در کنار گونه‌های گیاهی و جانوری آن، به حساب می‌آیند.

ژئوپارک طبس، روستاها و مناطق نمونه گردشگری نظیر خرو، کُریت، اِصفَهک، نایبند، پِیکوه، پیرحاجات، اسفندیار، سُرُند و مُودر و اِزمیغان را نیز در برمی‌گیرد.

پیش از طبس و همچنین تا قبل از  تایید جهانی شدن ژئوپارک ارس، قشم تنها ژئوپارک ایران و خاورمیانه محسوب می‌شد. ژئوپارک قشم از سال ۱۳۸۵ به عضویت شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو درآمد. در سال ۱۳۹۱ به دلیل ناتوانی در انجام معیارهای ثبت جهانی، کارت قرمز گرفت و از این شبکه خارج شد. در سال ۱۳۹۶ پس از رفع معایب و اصلاح مدیریت، دوباره در شبکه ژئوپارک‌های یونسکو پذیرفته شد و اکنون با ۲۰۶۳ کیلومتر مربع یکی از باسابقه‌ترین ژئوپارک‌های غرب آسیا و خاورمیانه شناخته می‌شود. این ژئوپارک در جلسه شورای عالی یونسکو که شهریور ۱۴۰۱ در تایلند برگزار شد، کارت سبز این شورا را گرفت و درفهرست ژئوپارک‌های جهانی ماندگار شد.

ژئوپارک ارس که پرونده آن از سال ۱۳۸۷ باز شده بود، در شهریورماه ۱۴۰۱ تایید یونسکو را برای ثبت جهانی دریافت کرد که به گفته امری‌کاظمی در بهار ۱۴۰۲ حکم آن تنفیذ خواهد شد. قلمرو ژئوپارک ارس (دومین ژئوپارک جهانی ایران) با مساحت ۱۶۷۰ کیلومتر مربع که دارای ۳۱ ژئوسایت است، در محدوده جلفا در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.

ژئوپارک‌ها و به عبارتی پارک‌های زمین‌شناسی (Geology Park)، گستره‌ای از پدیده‌ها و میراث زمین‌شناسی، جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی ارزشمند هستند که باید توان بالا بردن توسعه اقتصادی جوامع محلی و جلب همکاری‌های مردمی را داشته باشند و به صورت پایدار حفظ و مدیریت شوند. یونسکو به منظور درک دوره‌های زمین‌شناسی مناطقی را به عنوان ژئوپارک مشخص کرده است. ایده‌ی تاسیس ژئوپارک در سال ۱۹۹۹ عملی شد.