پاکی و تمیزی نه تنها از نظر ظاهری شرایط بهتری را رقم می‌زند، بلکه می‌تواند به یک زندگی بهتر و طولانی‌تر نیز منتج شود. آب تمیز، هوای پاک، مدیریت کارآمد زباله ها، و بهداشت موثر می‌توانند سلامت انسان را به میزان قابل توجهی بهبود ببخشند.
به عنوان مثال، کشورهایی با امتیاز بالای کیفیت هوا احتمال قرار گرفتن شهروندان خود در معرض ذرات مضر مانند ذرات معلق ریز (PM ۲.۵) را کاهش می‌دهند که در کاهش نرخ بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا مانند بیماری‌های تنفسی یا قلبی عروقی موثر است. در مقابل، کشورهایی با سطوح بالای آلودگی با نرخ بالای بیماری‌های غیرواگیر مواجه هستند که سهم قابل توجهی در آمار مرگ و میر دارند.
شاخص عملکرد زیست محیطی
پژوهشگران دانشگاه ییل و دانشگاه کلمبیا با مجمع جهانی اقتصاد برای سنجش پاکیزگی و دوستدار محیط زیست بودن ۱۸۰ کشور جهان همکاری داشته اند. برای انجام این کار، آن‌ها شاخص عملکرد زیست محیطی یا ئی‌پی‌آی (EPI) را معرفی کردند.
شاخص عملکرد زیست محیطی ۳۲ شاخص عملکرد را در ۱۱ دسته‌بندی مرتبط با دو هدف کلی «سرزندگی زیست‌بوم» و «سلامت» اندازه گیری می‌کند. این دسته‌بندی‌ها شامل کیفیت هوا، بهداشت و آب آشامیدنی، فلزات سنگین، مدیریت زباله، تنوع زیستی، خدمات زیست‌بوم، شیلات، تغییر آب و هوا، انتشار آلودگی، کشاورزی و منابع آب می‌شوند. پس از جدول‌بندی امتیازات، کشورها به ترتیب از تمیزترین تا کثیف‌ترین رتبه‌بندی می‌شوند. به این ترتیب کشورهای جهان می‌توانند در یک نگاه دریابند که سیاست‌های زیست محیطی آن‌ها چه اندازه موثر است و چقدر به اهداف زیست محیطی خود نزدیک هستند.
در این فهرست آمریکا رتبه ۲۴، امارات ۴۰، روسیه ۵۸، ایران ۶۷، عربستان ۹۰، ترکیه ۹۹، عراق ۱۰۶ و چین رتبه ۱۲۰ را به خود اختصاص داده اند. در رتبه آخر یعنی جایگاه ۱۸۰ هم کشور آفریقایی لیبریا قرار دارد.
اما در ادامه با تمیزترین کشورهای جهان بر اساس شاخص عملکرد زیست محیطی ۲۰۲۰ بیشتر آشنا می‌شویم.
دانمارک
با امتیاز ئی‌پی‌آی ۸۲.۵، دانمارک تمیزترین و دوستدار محیط زیست‌ترین کشور جهان است. دانمارک در دسته‌بندی‌های مختلف امتیازهای بالایی کسب کرده که از آن جمله می‌توان به تصفیه فاضلاب (۱۰۰)، مدیریت زباله (۹۹.۸)، و شاخص محافظت از گونه‌ها (۱۰۰) اشاره کرد. دانمارک دارای برخی از جامع‌ترین و موثرترین سیاست‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و پیشگیری از تغییرات آب و هوایی در جهان است. تمرکز این کشور بر پایداری در افزایش تعداد هتل‌های دوستدار محیط زیست، قایق‌هایی که از نور خورشید نیرو می‌گیرند و غذاهای ارگانیک نمایان است.
لوکزامبورگ
لوکزامبورگ به رغم رشد سریع جمعیت و تولید ناخالص داخلی (GDP)، پیشرفت چشمگیری در کاهش اثرات منفی بر محیط زیست خود داشته است. امتیاز ئی‌پی‌آی لوکزامبورگ برابر با ۸۲.۳ است و امتیازهای این کشور در زمینه بهداشت (۱۰۰)، آب آشامیدنی (۹۷.۷)، و انتشار آلودگی (۱۰۰) قابل توجه هستند. لوکزامبورگ کشوری نسبتا کوچک با کمتر از ۶۰۰ هزار نفر جمعیت است. مردم لوکزامبورگ بیشتر زندگی روستایی داشته و این کشور دارای جنگل‌های فراوان و پارک‌های طبیعی بسیار است.
سوئیس
سوئیس سومین کشور تمیز جهان با امتیاز ئی‌پی‌آی ۸۱.۵ است. این کشور امتیازهای بالایی در بخش‌های آب آشامیدنی (۱۰۰) و بهداشت (۱۰۰) کسب کرده و امتیازی مشابه با دانمارک در شاخص محافظت از گونه‌ها دارد. سوئیس به واسطه آب تمیز و حیات وحش متنوع خود شناخته شده است.
بریتانیا
بریتانیا چهارمین کشور تمیز جهان با امتیاز ئی‌پی‌آی ۸۱.۳ است. با در نظر گرفتن جمعیت ۶۶.۵۲ میلیون نفری بریتانیا، این امتیاز جالت توجه محسوب می‌شود. بریتانیا امتیازات عالی در بخش‌های آب آشامیدنی، بهداشت، و انتشار آلودگی کسب کرده است.
فرانسه
فرانسه با امتیاز ئی‌پی‌آی ۸۰ در جایگاه پنجم تمیزترین کشورهای جهان قرار گرفته است. اگرچه فرانسه کشوری صنعتی است اما تقریبا ۸۰ درصد از نیروی مورد نیاز خود را از انرژی هسته‌ای تامین می‌کند که به میزان قابل توجهی انتشار کربن آن را کاهش داده و به کسب امتیاز ۱۰۰ در زمینه انتشار آلودگی کمک کرده است. از ابتکارات زیست محیطی فرانسه می‌توان به استفاده از توربین‌های آبی در امتداد رودخانه‌ها و ممنوعیت دور انداختن مواد غذایی استفاده نشده و خوب توسط سوپرمارکت‌ها اشاره کرد.
اتریش
اتریش با امتیاز ئی‌پی‌آی ۷۹.۶ در جایگاه ششم تمیزترین کشورهای جهان قرار دارد. این کشور با داشتن مقررات سختگیرانه برای استفاده از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی رتبه سوم در بخش کشاورزی و رتبه پنجم سرزندگی زیست‌بوم را به خود اختصاص داده است. اتریش به داشتن برخی از سخت گیرانه‌ترین استانداردهای آلودگی هوا، مواد شیمیایی، و مدیریت زباله در اروپا معروف است. حدود دو سوم از مساحت این کشور را جنگل‌ها و مراتع پوشش داده اند.
فنلاند
فنلاند دومین کشور شمال اروپا در این فهرست و هفتمین کشور تمیز جهان است. حدود ۳۵ درصد از انرژی مورد نیاز فنلاند از منابع انرژی تجدیدپذیر تامین می‌شود. فنلاند در جایگاه نخست برای سلامت (۹۹.۳) و کیفیت هوا (۹۸.۸) قرار دارد و برای بهداشت و آب آشامیدنی و مواجهه با فلزات سنگین امتیاز کامل ۱۰۰ را دریافت کرده است. این کشور حفاظت از جنگل‌ها و حیات وحش خود را در اولویت قرار داده است.
سوئد
امتیاز ئی‌پی‌آی سوئد ۷۸.۷ است. سوئد یکی از پایدارترین کشورها در جهان است که به واسطه انتشار کم دی اکسید کربن و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مشهور است. سوئد در کنار اتریش جایگاه دوم تمیزترین هوای جهان را به خود اختصاص داده است. سوئد توجه ویژه‌ای به طبیعت خود دارد و فضای سبز را در سراسر کشور افزایش داده، در شرایطی که هزاران هکتار جنگل را نیز حفظ کرده است.
نروژ
امتیاز ئی‌پی‌آی نروژ ۷۷.۷ است و جایگاه نهم تمیزترین کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. نروژ امتیاز ۱۰۰ را برای بهداشت و آب آشامیدنی و امتیاز ۹۷.۹ را برای کیفیت هوا کسب کرده است که آن را در جایگاه پنجم جهان قرار می‌دهد. از نظر سلامت، نروژ پس از فنلاند در جایگاه دوم قرار دارد. حدود ۹۷ درصد برق نروژ از طریق منابع تجدیدپذیر تامین می‌شود.
آلمان
آلمان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان در زمینه فناوری است و جایگاه دهم تمیزترین کشورهای جهان را نیز به خود اختصاص داده که دستاورد کمی محسوب نمی‌شود. امتیاز ئی‌پی‌آی کلی این کشور ۷۷.۲ است و امتیاز کامل را برای بهداشت و رتبه چهارم را برای تنوع زیستی و زیستگاه کسب کرده است. آلمان در مسیر انقلاب انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت می‌کند، و دوستدار محیط زیست بودن خود را از طریق ابتکارات سبز و سرمایه‌گذاری در پایداری افزایش می‌دهد.
