گیلان علاوه بر طبیعت بکر و زیبا، دارای سنتهای دیرینهای است که بعد از گذشت قرنها همچنان در کوچه پس کوچههای روستاهای این استان مشاهده میشود.
اربا همان خرمالوی جنگلی گیلان است، شیرهای که از این میوه جنگلی بعد از طی مراحلی سنتی تهیه میشود به اربا دوشاب در استان معروف است.
اربا دوشاب یکی از چاشنی شیرین سنتی گیلان است که قدمت دیرینه دارد، این میوه جنگلی در مناطق روستایی و کوهستانی گیلان به صورت طبیعی تکثیر و رشد میکند.
در تاریخ شفاهی، ضرب المثلها و داستانهایی که از گذشته برجای مانده و نشان میدهد این سنت دیرینه به گذشتههای دور و بیش از هزار سال پیش بر میگردد.
در تولید اربا دوشاب هیچ افزودنی و نگهدارندهای اضافه نمیشود و غذای سالم و انرژی بخشی است.
طبق نظر پزشکان طب سنتی، این شیره سنتی شمال در مقایسه با شیره خرما که محصول جنوب کشور است، برای درمان طب سنتی در شمال کشور اثر بخشتر و مفیدتر است، از دیر باز در طب سنتی اربا دوشاب برای درمان فاویسم و انرژی بخشی تجویز میشد.
بعد از طی مراحلی شیره به دست آمده خرمالوی جنگلی حتما باید در تشتهای مسی قلع شده حدود ۳ ساعت جوشانده شود، ظروف دیگر دوشاب را تلخ میکند.
هنگاهی که در سطح ظرف دوشاب، حبابهای بادکنی ایجاد شد، کار تمام است و آتش دوشاب باید خاموش شود.
تنقلات و شیرینی هایی، چون کاکا دوشاب، حلوا دوشاب، برنج بوداده دوشاب، نان محلی، کدو دوشاب، شربت و سرکه دوشاب ازکاربردهای اربا دوشاب در غذاهای محلی در گیلان است، در برخی مناطق بویژه سالمندان هنوز بعد از گذشت سالها، آن را با کته و شیر داغ به عنوان غذای اصلی صرف میکنند.
طبق گزارش اداره کل میراث فرهنگی گیلان این مهارت سنتی تهیه اربا دوشاب (امبرا دشا) در ۲۱ دی ماه سال ۱۴۰۰ به شماره ۲۵۰۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
شهرستان شفت از جمله شهرستانهای است که تولید اربا دوشاب در این شهرستان از دیر باز مشهور بوده و طبق گزارشهای دریافتی بیشترین برداشت این میوه جنگلی در این شهرستان است، رئیس جهاد کشاورزی این شهرستان در مورد تولید و برداشت اربا دوشاب اینگونه میگوید:
تولید اربا دوشاب در ۳۵ روستای شهرستان شفت
محمد رضا یوسف نژاد_ رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شفت گفت: این میوه جنگلی به صورت طبیعی معمولا در جنگلهای غرب گیلان از دیر باز رویش دارد.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شفت با بیان اینکه شهرستان شفت از شهرستانهای پر بار این محصول شمرده میشود، گفت: اربا یا همان خرمالوی جنگلی در ۱۵۰ هکتار از جنگلهای این شهرستان رویش داشته است.
وی با بیان اینکه ۳۵۰ نفر از ساکنان ۳۵ روستای این شهرستان در اواخر آبان و آذر به برداشت این محصول در جنگلهای این شهرستان مشغول هستند، افزود: این افراد هریک در منزل مسکونی و با همکاری یکدیگر اربا دوشاب را تهیه میکنند.
وی با اشاره به اینکه اربا دوشاب قدمت دیرینه در این شهرستان دارد، خاطر نشان ساخت: در این شهرستان سالانه بیش از ۲ هزار تن میوه خرمالو جنگلی (اربا) برداشت میشود.
یوسف نژاد اذعان داشت: از هر یک درخت ۸۰ تا۱۰۰کیلو میوه اربا برداشت و همچنین از هریک درخت ۸ تا ۱۰ کیلو دوشاب یا همان شیره خرمالوی جنگلی تهیه میشود.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شفت تصریح کرد: هر یک کیلو شیره تهیه شده این میوه جنگلی ۴۰۰ تا ۵۰۰هزار تومان است.
وی ازبرپایی جشنواره اربا دوشاب در این شهرستان خبر دادو گفت: این جشنواره جمعه ۲۳ آذر ماه ساعت ۹ صبح در روستای نصیر محله این شهرستان برگزار میشود.
یوسف نژاد افزود: اجرای بازیهای بومی و محلی از جمله لافندبازی و همچنین برپایی کارگاه تولید اربا دوشاب از جمله برنامههای این جشنواره است.
