پس از سخنان رهبر انقلاب درخصوص نخبگان و خیانت تلقی کردن تشویق نخبگان برای رفتن به خارج از کشور، برخی از نخبگان صنعت نفت در تماس با باشگاه خبرنگاران جوان خواستار پیگیری عمل نکردن وزارت نفت به تعهداتش در برابر فارغ التحصیلان گروه الف دانشگاه صنعت نفت و همچنین نخبگان معرفی شده از سوی بنیاد ملی نخبگان شدند.
این موضوع توسط باشگاه خبرنگاران جوان بررسی و منجر به تهیه گزارشی در این رابطه شد. بر اساس این گزارش، در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۵ نخستین جلسه هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان تشکیل شد. بنیادی که به گفته مسئولان آن، تاکنون موفق شده تا تعداد زیادی از نخبگان مهاجرت کرده را به کشور بازگردانَد.
سورنا ستاری معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان در این باره گفت: در سالیان گذشته، فقط نزدیک به سه هزار نفر را از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا برگردانده‌ایم و بیشتر این جوانان در استارت آپ‌ها مشغول فعالیت شدند. آنچه که یک نخبه را نگه می‌دارد، پول نیست و نخبه باید به این نتیجه برسد که می‌تواند جامعه را تکان دهد و تاثیرگذار باشد.
او گفت: در سال‌های گذشته از ۲۰ دانشگاه برتر دنیا، حدود ۵۵۰ نفر برگشتند و در ده دانشگاه برتر آمریکا بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ دانشجو داریم. بیشتر این افراد در استارت آپ‌ها مشغول و حدود ۲۵ درصد این افراد هم عضو هیئت علمی دانشگاه‌ها می‌شوند.
علاوه بر بنیاد ملی نخبگان، شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز تاکنون مصوبات متعددی را برای کمک به حفظ نخبگان در کشور ابلاغ کرده است. مانند: آیین نامه جذب نخبگان مصوب ۲۱ مهر ۱۳۶۶ و اصلاحیه‌های پس از آن، سیاست ها و راهکار‌های کاهش مهاجرت نخبگان مصوب ۲۷ خرداد ۱۳۸۲، اساسنامه بنیاد ملی نخبگان کشور مصوب ۱۰ خرداد ۱۳۸۴، آیین‌نامه احراز استعدادهای برتر و نخبگی مصوب ۱۴ شهریور ۱۳۸۵، راهکار‌های بهبود وضعیت نخبگان و استعدادهای برتر مصوب ۱۱ بهمن ۱۳۹۰، سند راهبردی کشور در امور نخبگان مصوب ۱۱ مهر ۱۳۹۱ و راهکار‌های جذب، نگهداشت، تعامل مؤثر و بازگشت نخبگان مصوب ۴ خرداد ۱۴۰۰.
شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورایی است که سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان، در تاریخ ۱۱ آبان ماه امسال، تاکید کرد که همه دستگاه‌ها و نهاد‌ها ملزم به اجرای مصوبات آن بوده و نهاد‌های نظارتی باید بر اساس این الزام قانونی بر حُسن اجرای مصوبات نظارت کنند.
مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی سبب شد تا در تاریخ نهم بهمن ماه ۱۳۹۰، هیئت وزیران دولت نهم، آیین نامه جذب و نگهداری نیروی انسانی نخبه و استعداد برتر در دستگاه‌های اجرایی را ابلاغ کند. بر اساس ماده ۱۰ این آیین نامه، دستگاه‌های اجرایی موظفند قبل از انتشار آگهی استخدامی، نیاز‌های خود را به بنیاد ملی نخبگان اعلام کنند و این یعنی، اولویت جذب نیروی انسانی با نخبگان است.
سامانه‌ای که قرار بود مشکل گشا باشد، اما از دسترس خارج شد
پس از این همه قانون گذاری، هنوز هم دستگاه‌هایی هستند که قوانین را در رابطه با نخبگان اجرایی نمی‌کنند. آمار‌های بنیاد ملی نخبگان نشان می‌دهد که از زمان تاسیس این بنیاد یعنی ۱۶ سال پیش تاکنون، ۳۸ نخبه توسط این بنیاد به وزارت نفت معرفی شده اند که البته این وزارتخانه حاضر به استخدام رسمی آن‌ها نشده است.
در حالی که طبق قوانین، بنیاد ملی نخبگان تنها مرجع رسمی شناسایی نخبگان است، فرزین مینو معاون سابق توسعه مدیریت و سرمایه انسانی وزارت نفت در پاسخ به پیگیری های باشگاه خبرنگاران جوان در این رابطه، مدعی شده بود که سازوکارهای لازم برای این کار وجود ندارد. او گفت: من اصلا این بحث را رد نمی‌کنم و علت آن هم این است که عمده جذب‌های کشور در بخش دولتی است. مملکت ما هنوز به این نقطه نرسیده که اقتصاد از دولت به بخش خصوصی منتقل شود یعنی مدیریت کلان همچنان در دست دولت قرار دارد و دولت، بزرگترین بنگاه جذب افراد است.
مینو همچنین گفت: دولت فرآیند‌هایی را برای جذب افراد تعیین کرده است که در برخی موارد، نقصان دارد. آن قدری که پیام و سفارش و موارد این چنینی برای جذب افراد وجود دارد، فرآیند‌های مشخصی برای شناسایی و جذب نخبگان در دستگاه‌های اجرایی نداریم.
این مسئله، موضوعی است که بیژن زنگنه وزیر سابق نفت نیز در حاشیه نمایشگاه بین المللی صنعت نفت، در پاسخ به باشگاه خبرنگاران جوان قول داد تا اگر این افراد در سامانه فارغ التحصیلان دانشگاهی وزارت نفت ثبت نام کنند، درخواستشان پیگیری می‌شود. او گفت: استخدام رسمی در وزارت نفت نداریم و همواره سعی کرده‌ایم که از ظرفیت نخبگان استفاده کنیم. آن دسته از نخبگان که تقاضای فعالیت در وزارت نفت را دارند، می‌توانند در تارنمای این وزارت خانه ثبت نام کنند تا به وسیله قرارداد مدت موقت جذب شوند.
این مسئله در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد که این سامانه کاملا از دسترس خارج شده است.
۳۸ نخبه‌ای طی ۱۶ سال استخدام نشدند
البته، جواد اوجی وزیر جدید نفت، در نخستین روز کاری خود قول داد تا جذب نخبگان را در اولویت‌های کاری خود قرار دهد. موضوعی که جلیل سالاری معاون وزیر نفت در پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، ایجاد زیرساخت‌هایی را برای آن لازم می‌داند. او در پاسخ به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: اگر زمینه فراهم شود این اتفاق رخ می‌دهد، اولین بحث این است که باید شرایط جذب را فراهم کنیم.
نخبه‌های صنعت نفت اما، نظر دیگری دارند. آن‌ها می‌گویند که فراهم شدن این زیرساخت‌ها، وابسته به بروزرسانی قوانین استخدامی وزارت نفت است.
یکی از نخبگان معرفی شده از سوی بنیاد ملی نخبگان به وزارت نفت که نام او نزد باشگاه خبرنگاران جوان محفوظ است، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به این که یک گروه ۵ نفره از میان ۳۸ نفر نخبه نفتی را تشکیل داده اند، گفت: پس از پیگیری‌های متعدد برای اجرایی شدن قوانین، مجبور به شکایت علیه وزارت نفت شدیم که احکام به نفع نخبگان صادر شد، اما با وجود محکومیت وزارت توسط دیوان عدالت اداری در چند فقره شکایت، این احکام اجرا نشد.
او افزود: متاسفانه بعد از ۵ سال پیگیری، سه نفر از این گروه پنج نفره از کشور رفته اند و این موضوع، حتی در سازمان بازرسی هم پیگیری شد که ترتیب اثر ندادند. کار نخبگان معرفی شده توسط بنیاد ملی نخبگان، دادگاه رفتن نیست آن هم در شرایطی که بهترین پیشنهاد‌های شغلی را دارند.
این نخبه صنعت نفت در ادامه گفت: بهمن ماه ۹۹ نامه‌ای را به زنگنه وزیر سابق نفت فرستادیم و تاکید کردیم که باید آرای دیوان عدالت را اجرایی کند. پاسخ این نامه، نهایتا دو هفته پیش در دولت فعلی، به صورت تلفنی به ما داده شد، اما همان صحبت‌های قبل را تکرار کردند. حتی پاسخ مکتوبی هم به ما ندادند و ایمیلی که از طریق سامانه جدید وزارت نفت هم ارسال کردیم، بی پاسخ بوده است.
او بیان کرد: تاکنون دوبار اخطاریه از طرف دیوان عدالت اداری به وزارت نفت رفته است و قاضی مدام پیگیری می‌کند، اما نتیجه نداشته است. جواب رسمی وزارت به دیوان عدالت اداری این است که شرط اعطای مزایای این افراد نخبه، جدا محاسبه شدن آن‌ها از قانون کارکنان نفت و اعمال قوانین مدیریت خدمات کشوری است؛ در حالی که قانون استخدامی صنعت نفت کاملا از خدمات کشوری مجزاست.
این نخبه نفتی گفت: واحد تدوین مقررات وزارت نفت در سال ۹۷ به صورت مستند اعلام کرده بود که این کار بار مالی دارد و قوانین باید بروزرسانی شوند، اما اکنون سال ۱۴۰۰ است و هنوز این قوانین بروزرسانی نشده اند.
علاوه بر نخبگان معرفی شده از سوی بنیاد ملی نخبگان، فارغ التحصیلان گروه الف دانشگاه صنعت نفت نیز از اجرایی نشدن تعهدات استخدامی وزارت نفت طی شش سال گذشته گلایه مند هستند که البته مهدی علی مددی معاون جدید توسعه مدیریت و سرمایه انسانی چندی پیش قول رفع مشکلات آن ها را داده بود.
او گفت: تعداد کل فارغ‌التحصیلان گروه الف دانشگاه صنعت نفت تا پایان سال ۱۳۹۴ بالغ بر ۱۹۸۲ نفر بوده است که از این میان، ۴۸۸ نفر در آزمون‌های ارزیابی مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت پذیرفته و در شرکت‌های اصلی وزارت نفت جذب شده‌اند و ۱۴۹۴ نفر، حدنصاب لازم را در آن زمان کسب نکرده یا در مراحل ارزیابی غیبت داشته یا تاکنون فرصت ارزیابی نداشته‌اند.
علی مددی افزود: مقرر شد به ۱۴۹۴ نفر فارغ‌التحصیل گروه الف دانشگاه صنعت نفت که پیش‌تر در آزمون‌های یادشده قبول نشده بوده‌اند، فرصت مجددی برای انجام مصاحبه‌های فنی و تخصصی داده شود. پس از انجام مصاحبه‌ها در مقابل نیازمندی‌های واقعی از طریق اعلام سمت‌های سازمانی مرتبط با رشته تحصیلی متقاضیان توسط شرکت‌های تابعه و بر اساس ضوابط و شیوه‌نامه مربوطه، افرادی که حدنصاب لازم را کسب کنند، می‌توانند جذب صنعت نفت شوند.
روز گذشته این معاونت وزارت نفت اطلاعیه را صادر کرده که نشان می‌دهد، در فاصله ۱۳ آذرماه تا ۱۵ دی‌ماه مصاحبه‌های مذکور برگزار می‌شود و به نظر می‌رسد که مشکلات این گروه در حال رفع شدن باشد که نقطه امیدی در مسیر استفاده از استعدادهای برتر است، اما هنوز هم پرونده درخواست برخی نخبگان معرفی شده از سوی بنیاد ملی نخبگان، روی میز این وزارتخانه باز است.
